Pokonywanie zakrętów to cała esencja sportowej jazdy autem. Aby wygrywać musisz być lepszy od innych kierowców. Ściganie się na prostej jest łatwe bo ogranicza się tylko do wciskania gazu w podłogę, większość osób jest w stanie to zrobić. Dlatego jeśli chcesz wygrywać musisz być lepszym tam, gdzie inni są gorsi. Jednym z takich miejsc są zakręty.
Główna zasada pokonania zakrętu jest prosta: pokonaj zakręt w najkrótszym czasie oraz na wyjściu uzyskaj jak największą prędkość.
Niby proste założenie, ale to ono spędza sens z powiek amatorom i zawodowcom sportowej jazdy. Skomplikowane wzory fizyczne, grono jajogłowców jeden mądrzejszy od drugiego, sprzęt pomiarowy wart dziesiątki jak nie setki tysięcy dolarów, ustawienia zawieszenia, docisk aerodynamiczny, dociążanie osi i wiele wiele innych … opony? eh to oczywistość. Jak widać pokonywanie zakrętów nie jest takie oczywiste skoro wymaga takiej krzątaniny.
Co to jest zakręt?
Żeby zrozumieć teorię o pokonywaniu zakrętów najpierw trzeba dowiedzieć się co to jest zakręt. Projektanci dróg, torów często świadomie, a czasami nieświadomie do zaprojektowania zakrętu wykorzystują okrąg. Zakręt to nic innego jak część drogi w kształcie okrągu. Jadąc w zakręcie, jedziemy po okrągu, który ma swój promień, kąt rozwarcia oraz długość.
Jazda po okrągu, który został wykorzystany do zaprojektowania zakrętu, w angielskiej literaturze sportowej jazdy nazywa się jazdą po linii geometrycznej zakrętu, a miejsce w którym znajdziemy się wówczas najbliżej wewnętrznej krawędzi jezdni nazywa się apex. W tym przypadku w punktcie apex rozpoczyna się faza wychodzenia z zakrętu.
Częścią zakrętu jest również jezdnia. A co jeśli wykorzystując szerokość jezdni, można zmieniać promień okrągu po którym pokonamy zakręt?
Trzy fazy zakrętu
Tutaj przedstawiam ogólny zarys, gdyż temu tematowi poświęcej osobne wpisy. Pokonanie zakrętu składa się z trzech faz. Faza wejścia w zakręt – to tutaj skręcamy kierownicą i pilnujemy poruszania się po obranym torze jazdy. Następna faza zakrętu to “w zakręcie” – musimy przejechać nią najszybciej jak to możliwe, gdyż to tutaj mamy najmniejszą prędkość. Gdy zaczynamy odkręcać kierownicę rozpoczyna się ostatnia, trzecia faza – wyjście z zakrętu. W tej fazie dodajemy gaz w celu nabrania prędkości.
Trzy rodzaje torów jazdy w zakręcie
Pokonywanie zakrętów ze względu na obrany tor jazdy można podzielić na trzy sposoby. Jest to linia geometryczna o której pisałem wyżej, ale również early apex, czyli wczesny apex (wczesny skręt) oraz late apex – późny apex (opóźniony skręt).
Rozpoczęcie skrętu przed linią geometryczną zakrętu nazywa się early apex. Punkt apex, czyli punkt w którym będziemy najbliżej wewnętrznej krawędzi jezdni jest wcześniej niż jakbyśmy poruszali się po linii geometrycznej. Faza wyjścia z zakrętu zaczyna się później.
Rozpoczęcie skrętu po minięciu linii geometrycznej to late apex. Punkt apex znajduje się później. Faza “w zakręcie” trwa krócej, więc wychodzenie z zakrętu rozpoczyna się wcześniej i tym samym wcześniej można przyspieszać.
Co i gdzie stosować?
Przed pokonaniem zakrętu musimy wiedzieć co znajduje się za nim, dopiero na tej podstawie możemy wybrać najlepszy tor przejazdu przez zakręt. Zakręt jest tylko niewielką częścią całego toru. Często w jednym zakręcie trzeba pojechać wolniej, żeby w drugim pojechać szybciej. A my ścigami się kto szybciej przejedzie całe okrążenie, a nie konkretny zakręt.
Bardzo często się zdarza, że aby być szybkim w zakręcie musisz poświęcić szybkość na prostej i na odwrót. Ponadto ten sam zakręt inaczej pokona się jadąc autem o większej mocy czy lepszej przyczepności. Jak zapewne pamiętasz, zasadą pokonania zakrętu o której napisałem kilka linijek wyżej jest pokonanie zakrętu w najkrótszym czasie. Najkrótszy czas, nie zawsze oznacza największą prędkość w zakręcie, gdyż ten sam zakręt można pokonać szybciej jadąc krótszym torem, albo wcześniej przyspieszając.
Tym niemniej są pewne ogólniki pokonywania zakrętów. Early apex najczęściej stosuje się w zakrętach przed którymi nie musisz hamować oraz często w takich, które stanowią część serii zakrętów. Ze względu na dużą prędkość wejścia w zakręt często jest wykorzystywany do wyprzedzania po wewnętrznej przed zakrętem.
Late apex to z kolei wszelkiego rodzaju zakręty, w których do szybszego ich pokonania możesz wykorzystać właściwości auta, hamowanie, przyczepność i przyspieszenie w celu zmiany promienia okrągu po którym będziesz jechał w zakręcie. Ponadto late apex bardzo często jest stosowany w rajdach samochodowych w zakrętach, które nie są znane kierowcy lub mają ograniczoną widoczność. Niekiedy takie pokonanie zakrętu jest szybsze, ale głównie chodzi o to, że znacznie zmniejsza ryzyko popełnienia błędu. Kierowca później wchodząc w zakręt ma lepszą widoczność na to co jest w zakręcie, jak wygląda itd., ponadto w zakręt wchodzi z mniejszą prędkością wobec czego łatwiej jest wyhamować, zmienić tor jazdy.
Linia geometryczna to zakręty w których nie wykorzystasz właściwości auta do szybszego ich pokonania, zakręt pokonujesz ze stałą maksymalną prędkością.
Pokonywanie zakrętów to szukanie kompromisu między prędkością w zakręcie, a prędkością już za zakrętem.
Bez względu jaki tor pokonania zakrętu wybierzesz to żeby uzyskać jak najlepszy czas, zakręt musisz przejechać na limicie przyczepności.
Często się zdarza, że kierowca, który wie jak pokonać dany zakręt i jedzie na 90% możliwości jest szybszy od tego, który jedzie na limicie przyczepności, ale po wolniejszym torze jazdy. Jednak suma sumarum to ten jadący na limicie jest szybszym kierowcą, choć zakręt czy nawet okrążenie pokona wolniej. Dlaczego? Jazda na limicie to jest skill, umiejętność, która zajmuje niekiedy kilka lata nauki, natomiast jazda po idealnym torze to wiedza, która można zdobyć w kilka chwil.